Architekt, projektant i inżynier budownictwa to pojęcia często używane zamiennie, choć to nieco różniące się zakresy uprawnień, funkcje oraz odrębne, a zarazem pokrewne zawody. Czym się zajmują, jakie posiadają uprawnienia oraz jakie są różnice między nimi?
Różnice między architektem, inżynierem budownictwa a projektantem
Pomimo, że inżynier budownictwa, architekt i projektant to różne profesje i czynności, są niejednokrotnie myleni ze sobą. Projektantem może być osoba posiadająca uprawnienia budowlane projektowe, natomiast architektem może być tylko absolwent kierunku architektura. Często zdarza się, że współpracują oni razem, bowiem ich obszary działania przenikają się wzajemnie. Architekt odpowiada za swoja branżę ale może prowadzić również czynności koordynacyjne i wtedy często przejmuje funkcję projektanta w budownictwie kubaturowym. W firmie Zarzycki Konstrukcje Budowlane zatrudniamy specjalistów z obu tych dziedzin – absolwentów kierunków: architektura i budownictwo. Dzięki temu możemy zaoferować kompleksową obsługę w zakresie projektowania i urządzania budynków wraz z całościowym nadzorem inwestycji.
Czym różni się architekt od projektanta? Najprościej mówiąc, architekt zajmuje się opracowaniem i przelaniem na papier całościowej koncepcji obiektu mieszkalnego bądź użytkowego. Projektant natomiast jest odpowiedzialny za koordynację całego procesu i dokumentacji opinie, uzgodnienia (w tym przeciwpożarowe i w Sanepidzie) projektów budowlanych technicznych oraz analizę kluczowych danych, które pozwolą uniknąć błędów i niedogodności w trakcie późniejszego użytkowania budynku. Projektant to funkcja, którą może pełnić inżynier budownictwa specjalności konstrukcyjno-budowlanej lub architekt, który posiada uprawnienia budowlane w zakresie specjalności architektonicznej. Prawo budowlane co do zasady nie rozstrzyga, który zawód i która specjalność jest odpowiedzialna za koordynację całego procesu projektowego.
Projektant koordynuje pracę całego zespołu projektowego, który może obejmować specjalistów wielu branż, i nie jest to zadanie przewidziane tylko dla zawodu architekta czy inżyniera budownictwa. Może on również przeprowadzać kontrolę przebiegu robót budowlanych na terenie inwestycji w ramach nadzoru autorskiego. Funkcja projektanta jest to prawna kompetencja, ściśle określona w ustawie prawo budowlane, a funkcja projektanta branży architektonicznej czy np. konstrukcyjno-budowlanej odnosi się stricte do czynności zawodowych branżowych. Architekta od projektanta różni także zakres kompetencji. Architekt lub inżynier budownictwa jest odpowiedzialny w zakresie swojej specjalności posiadanych uprawnień za swoje czynności zawodowe np. obliczenia statyczne czy układu funkcjonalnego w budynku, a także za rysunki i dobór urządzeń instalacyjnych w branży sanitarnej.
Projektant jest koordynatorem procesu i odpowiada za rzeczy opisane w art. 20 ustawy Prawo budowlane, tj.:
- opracowanie projektu budowlanego w sposób zgodny z wymaganiami ustawy, ustaleniami określonymi w decyzjach administracyjnych dotyczących zamierzenia budowlanego, obowiązującymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej;
- zapewnienie, w razie potrzeby, udziału w opracowaniu projektu budowlanego osób posiadających uprawnienia budowlane do projektowania w odpowiedniej specjalności;
1a) wzajemne skoordynowanie techniczne wykonanych przez osoby, o których mowa w pkt 1a, opracowań projektowych, zapewniające uwzględnienie zawartych w przepisach zasad bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w procesie budowy, z uwzględnieniem specyfiki projektu budowlanego, oraz zapewnienie zgodności projektu technicznego z projektem zagospodarowania działki lub terenu oraz projektem architektoniczno-budowlanym;
1b) sporządzenie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia ze względu na specyfikę projektowanego obiektu budowlanego, uwzględnianej w planie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia;
1c) określenie obszaru oddziaływania obiektu;
2) uzyskanie wymaganych opinii, uzgodnień i sprawdzeń rozwiązań projektowych w zakresie wynikającym z przepisów;
3) wyjaśnianie wątpliwości dotyczących projektu i zawartych w nim rozwiązań;
3a) sporządzanie lub uzgadnianie indywidualnej dokumentacji technicznej,
4) sprawowanie nadzoru autorskiego na żądanie inwestora lub organu administracji architektoniczno-budowlanej w zakresie:
4a) stwierdzania w toku wykonywania robót budowlanych zgodności realizacji z projektem,
4b) uzgadniania możliwości wprowadzenia rozwiązań zamiennych w stosunku do przewidzianych w projekcie, zgłoszonych przez kierownika budowy lub inspektora nadzoru inwestorskiego.
Projektant zapewnia sprawdzenie projektu architektoniczno-budowlanego oraz technicznego pod względem zgodności z przepisami, w tym techniczno budowlanymi, przez osobę posiadającą uprawnienia budowlane do projektowania bez ograniczeń w odpowiedniej specjalności.
Należy rozróżniać zawód inżyniera budownictwa i architekta bądź instalatora oraz ich specjalność zawodowe od funkcji projektanta przewidzianej w ustawie Prawo budowlane. Funkcja projektanta a działalność projektowa w zakresie swojej specjalności zawodowej to zupełnie inny temat.
Obecne prawo budowlane w ramach pokrewnych kierunków studiów i specjalności np. budownictwo ogólne jest kierunkiem pokrewnym dla architektury. Absolwent kierunku architektura (mgr inż.arch.) może zdobyć uprawnienia budowalne w zakresie konstrukcji budowlanych z ograniczeniami do kubatury 1000 m3. Inżynier budownictwa po kierunku budownictwo (mgr inż.) może zdobyć ograniczone uprawnienia budowlane w zakresie specjalności architektonicznej do 1000 m3 w zabudowie zagrodowej.
Inżynier budownictwa i architekt to zawody wymagające obszernej wiedzy z zakresu techniki i budownictwa, architektury i instalacji. Zależnie od wybranej drogi kształcenia, inne będą wymagania kadry prowadzącej oraz uzyskane wykształcenie i kwalifikacje. Jak dokładnie wyglądają obowiązki architekta i inżyniera budownictwa projektanta, jakie studia muszą ukończyć oraz jakie uzyskają po nich uprawnienia?
Krótki rys historyczny nadawania uprawnień budowlanych
Uprawnienia budowlane są wydawane już od 93 lat. Pierwszym aktem prawnym regulującym samodzielne funkcje techniczne w budownictwie było rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej o prawie budowlanym i zabudowaniu osiedli, wydane dnia 16.02.1928 roku. Obowiązywało ono przez ponad 30 lat, do czasu uchwalenia ustawy z dnia 31.01.1961 r. – Prawo budowlane. Po 10 latach dokonano jego reformy, która zakończyła się uchwaleniem nowej ustawy Prawo budowlane dnia 24.10.1974 r., a następnie rozporządzenia Ministra Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z 20.02.1975 r. w sprawie kwalifikacji osób wykonujących samodzielne funkcje techniczne w budownictwie. Ustawa z 1974 r. obowiązywała 20 lat, jednak w wielu aspektach nie zawierała kompleksowych rozwiązań, prowadząc do stosowania doraźnych środków zastępczych, nie zawsze zgodnych z przepisami. Skutkowało to uchwaleniem ustawy z dnia 7.07.1994 r. Prawo budowlane, która weszła w życie 1.01.1995 r.
Przepisy Prawa budowlanego z 1994 r. z licznymi zmianami obowiązują do dnia dzisiejszego. Podstawowym aktem prawnym do nadawania uprawnień budowlanych było jednak rozporządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 30.12.1994 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie. W 2005 r. wydano jedno rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 18.05.2005 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie, łączące wszystkie specjalności uprawnień budowlanych. Zostało ono szybko zastąpione przez rozporządzenie Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 28.04.2006 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie, a następnie rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 11.09.2014 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie. Obecnie obowiązujące jest rozporządzenie Ministra Inwestycji i Rozwoju z dnia 29.04.2019 r. w sprawie przygotowania zawodowego do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie.
Obowiązki architekta
Architekt jest osobą o wszechstronnych umiejętnościach i wiedzy – zarówno z dziedzin technicznych, jak i plastycznych. Musi on umieć stworzyć szczegółowy projekt budowlany i wykonawczy budynku, zgodny ze sztuką budowlaną oraz obowiązującymi normami, a zarazem estetyczny i w ciekawy sposób łączący w sobie różne style architektoniczne. Architekt może przygotować plany obiektów mieszkalnych, komercyjnych czy użytkowych, zgodnych z wytycznymi inwestora. Opracowuje on formę budynku, mając na uwadze przepisy oraz warunki techniczne, a jednocześnie dbając o utrzymanie równowagi pomiędzy estetyką a funkcjonalnością. W trakcie swojej pracy architekt współpracuje ze specjalistami – inżynierami budownictwa, konstruktorami czy projektantami instalacji sanitarnych i elektrycznych – tworząc kompleksowy projekt i uzyskując niezbędne pozwolenia budowlane.
Studia na kierunku architektura
Aby zostać architektem, należy ukończyć odpowiednie studia. Działalność w zawodzie można rozpocząć już po uzyskaniu tytułu inżyniera, czyli po zakończeniu ośmiu semestrów nauki i obronieniu pracy inżynierskiej. Początkujący architekt nie może być jednak w pełni samodzielny – musi jeszcze zdać egzamin na uprawnienia budowlane i odbyć praktykę nadzorowaną przez uprawnionego specjalistę. Dopiero po uzyskaniu uprawnień budowlanych do projektowania w specjalności architektonicznej, możliwe będzie własnoręczne zatwierdzanie projektów, a sam architekt zostanie wpisany na listę okręgowej Izby Architektów.
Jak zdobyć wspomniane uprawnienia? Konieczne będzie zdanie egzaminu ze znajomości procesu budowlanego, a także umiejętności zastosowania w praktyce posiadanej wiedzy technicznej. Do egzaminu dopuszczane są jedynie osoby będące w stanie udokumentować przynajmniej dwuletnią praktykę projektową i budowlaną. Po uzyskaniu uprawnień, architekt będzie mógł pełnić samodzielną funkcję techniczną, projektować, nadzorować roboty budowlane oraz realizować nadzór autorski i inwestorski.
Studia na kierunku architektura
Uprawnienia architekta
Zgodnie z ustawą Prawo Budowlane, istnieją dwa podstawowe rodzaje uprawnień architektonicznych: do projektowania oraz do kierowania robotami budowlanymi w zakresie architektury obiektów budowlanych. Ponadto możemy wyróżnić również dwa zakresy uprawnień: bez ograniczeń oraz w ograniczonym zakresie. Czym będą się one różnić?
- Uprawnienia architektoniczne bez ograniczeń dają możliwość projektowania architektonicznego obiektów budowlanych, a także kierowania robotami budowlanymi dotyczącymi architektury obiektu.
- Uprawnienia architektoniczne w ograniczonym zakresie umożliwiają projektowanie obiektów budowlanych oraz kierowanie robotami powiązanymi z architekturą obiektów budowlanych, których łączna kubatura jest mniejsza niż 1000 m3 i są one zlokalizowane na terenach zabudowy zagrodowej.
Obowiązki projektanta
Architekt jest odpowiedzialny za stworzenie kompleksowego projektu budynku w zakresie architektury – odpowiada głownie za jego funkcję oraz formę, czyli stronę wizualną. Inżynier budownictwa natomiast jest osobą o specjalizacjach konstrukcyjno-budowlanych, instalacyjnych, inżynieryjnych, zajmując się wybraną branżą – na przykład projektowaniem konstrukcji, instalacji elektrycznej czy wodno-kanalizacyjnej.
W sensie prawnym funkcję projektanta obejmuje jeden z projektantów budynku, stając się koordynatorem poczynań całego zespołu projektowego. Zazwyczaj koordynatora projektanta wyznacza inwestor. W budownictwie kubaturowym bardzo często projektantem koordynującym proces jest architekt. W budownictwie inżynieryjnym – np. mostowym – koordynatorem prac projektowych jest inżynier budownictwa – specjalista w dziedzinie inżynierii mostowej.
Codziennością takiego specjalisty jest pozyskiwanie niezbędnych opinii i uzgodnień, a także dokonywanie obliczeń, umożliwiających wybudowanie oraz bezpieczne użytkowanie obiektu. Projektant ma prawo do wstępu na teren opracowanej przez siebie budowy, wprowadzania wpisów w dzienniku budowlanym, a także żądania wstrzymania prac w przypadku stwierdzenia zagrożenia czy niezgodności z projektem. Może on również sprawować nadzór autorski nad realizacją inwestycji.
Obecnie coraz więcej osób nawiązuje także współpracę z projektantem wnętrz. Ten profesjonalista pomoże w doborze kolorystyki pomieszczeń, mebli, dekoracji i elementów wyposażenia, pozwalając na stworzenie atrakcyjnej i komfortowej przestrzeni. Umie połączyć najnowsze trendy wnętrzarskie z ergonomią, dopasowując je jednocześnie do wymagań klienta. Jego praca jest swoistym zwieńczeniem dzieła, które przygotował wcześniej architekt ze współpracy z projektantami specjalności inżynieryjnych (konstrukcje budowlane, instalacje i inne). Architekt wnętrz nie musi posiadać uprawnień budowlanych architektonicznych. Zalecane jest jednak, by współpracował on z osobami, które takie uprawnienia budowlane architektoniczne posiadają.
Praca projektanta – ważna na każdym etapie budowy
Studia na kierunku budownictwo
Aby inżynier budownictwa mógł świadczyć swoje usługi, musi ukończyć studia na kierunku budownictwo. Konieczny będzie także wybór konkretnej specjalności techniczno-budowlanej, w jakiej planuje w przyszłości pracować.. Kandydat na projektanta w specjalności konstrukcyjno-budowlanej musi również uzyskać przynajmniej tytuł inżyniera na kierunku budownictwo.
Po zakończeniu studiów inżynierskich lub magisterskich na kierunku budownictwo, możliwe jest rozpoczęcie pracy w biurze projektowym oraz uzyskanie niezbędnej praktyki zawodowej bez ograniczeń kubaturowych. Obejmuje ona roczny staż przy sporządzaniu projektów oraz roczne przeszkolenie przy realizacji robót budowlanych, przy czym takie przygotowanie można rozpocząć już w toku studiów. Po zdobyciu niezbędnego, udokumentowanego doświadczenia praktycznego, można przystąpić do egzaminu na uprawnienia budowlane projektowe. Po jego pozytywnym zaliczeniu student staje się pełnoprawnym projektantem.
Obecnie uprawnienia budowlane upoważniają do pełnienia funkcji projektanta i koordynowania procesu projektowego. Te uprawnienia można wykorzystywać, koordynując proces projektowy albo ograniczając się do działań projektowych w zakresie tylko swojej specjalności.
Uprawnienia projektanta
Uprawnienia projektanta udzielane w wybranej specjalności mogą mieć zakres ograniczony bądź nieograniczony. Uprawnienia budowlane do projektowania bez ograniczeń wymagają:
- ukończenia studiów II stopnia na kierunku odpowiednim dla danej specjalności (np. konstrukcje budowlane i inżynierskie),
- posiadania rocznej praktyki przy sporządzaniu projektów w biurze projektowym pod nadzorem uprawnionego projektanta,
- odbycia rocznej praktyki na budowie pod okiem uprawnionego kierownika robót/budowy.
Aby uzyskać uprawnienia budowlane do projektowania w ograniczonym zakresie, należy:
- ukończyć studia I stopnia na kierunku odpowiednim dla danej specjalności lub studia II stopnia na kierunku pokrewnym,
- odbyć roczną praktykę przy sporządzaniu projektów,
- odbyć roczną praktykę na budowie.
Projektant może pracować samodzielnie po uzyskaniu uprawnień budowlanych do projektowania w wybranej dziedzinie budownictwa, a także zapisaniu się do samorządu zawodowego inżynierów budownictwa lub architektów. Wiąże się to z opłacaniem składki członkowskiej oraz ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej.
Architekt i inżynier budownictwa oraz projektant koordynujący opracowujący projekt budowlany
Architekt czy inżynier budownictwa – kto ma być projektantem? Z kim warto podjąć współpracę?
Jeżeli planujecie budowę domu, architekt jest raczej pierwszą osobą, z którą powinniście nawiązać współpracę i to on zsynchronizuje cały proces, stając się koordynującym projektantem. Jest to istotne o tyle, że rozwiązania estetyczne i funkcjonalne są w tego typu obiekcie dominujące i bardzo istotne, a udział specjalności architektonicznej w projekcie jest największy. W trakcie rozmowy z architektem uzgodnicie wszystkie szczegóły, które pozwolą na opracowanie najlepszego projektu Waszego budynku. Bazując na swojej wiedzy i doświadczeniu, architekt przygotuje rzuty i widoki obiektu idealnie dopasowanego do Waszych potrzeb, a zarazem estetycznego i funkcjonalnego. O bezpieczeństwo i ekonomiczny aspekt bieżącej eksploatacji zadbają już współpracujący z nim inżynierowie budownictwa różnych specjalności. Taki projekt będzie najważniejszym dokumentem dla każdej ekipy budowlanej, bez którego niemożliwe byłoby prowadzenie prac.
A może planujecie przebudowę już posiadanego obiektu albo budowę hali produkcyjno-magazynowej? W takiej sytuacji z pomocą przyjdzie Wam inżynier budownictwa, który przejmie rolę projektanta. Pomoże on zaplanować poszczególne ramy bezpiecznej konstrukcji, nakreślając ich wygląd oraz dopasowując niezbędne wyposażenie technologiczne i instalacyjne do możliwości finansowych inwestora. Z układu konstrukcji i technologii wyjdą układy funkcjonalne, zagospodarowanie i układ drogowy oraz odpowiednie wentylacje i instalacje oświetleniowe bądź przeciwpożarowe. Dzięki współpracy architektów z inżynierami budownictwa , powstanie kompleksowa dokumentacja niezbędna do sprawnej realizacji inwestycji – od etapu pierwszej koncepcji, przez stadium opracowywania szczegółowych planów i prowadzenia robót budowlanych, aż po całkowite zaaranżowanie przestrzeni wewnętrznej. Tylko pełna współpraca zawodowa inżynierów budownictwa różnych specjalności i architektów oraz generalnego koordynującego projektanta jest gwarancja dobrej trwałej i bezpiecznej budowli. Projektant koordynujący dba przede wszystkim o to, by uzyskać decyzje administracyjne i pozwolenia na budowę oraz koordynuje cały proces projektowy.
Praca architekta cieszy oko na zewnątrz:
Praca inżynierów budownictwa cieszy oko wewnątrz hali i przede wszystkim zapewnia bezpieczeństwo np. konstrukcji budowlanych czy wentylacji:
Projektant koordynujący cały proces projektowy jest odpowiedzialny za pozyskiwanie opinii, i uzgodnień oraz zsynchronizowanie całego etapu formalnego. Projektant generalny koordynator całego zespołu zobowiązany jest posiadać w swoim projekcie i zespole specjalistów z innych branż, z których on sam nie posiada uprawnień. Projektantem może być każdy inżynier budownictwa lub architekt, który posiada uprawnienia projektowe. Głównego koordynującego projektanta ustanawia najczęściej inwestor. Tą wiodąca funkcję – w zależności od specyfiki obiektu – pełnią różni projektanci specjalności inżynieryjnych, zależnie od specjalności i zakresu posiadanych uprawnień budowlanych. Dla przykładu projektantem autostrady najczęściej jest inżynier budownictwa, który posiada uprawnienia budowlane w specjalności inżynieryjnej drogowej lub mostowej. Przejmowanie funkcji projektanta wiąże się z ogromna odpowiedzialnością za cały proces projektowy i wymaga wiedzy nie tylko w zakresie swojej specjalizacji zawodowej (architektura, inżynieria budowlana, lądowa, sanitarna czy elektryczna).
Architekt jest osobą o umiejętnościach technicznych i wyczuciu estetyki. Projektant architektoniczny przygotuje dla Was projekt budynku, odpowiednio rozplanowując jego wnętrze oraz wygląd elewacji. Architekt może być projektantem w zakresie swojej branży, ale też może pełnić funkcje projektanta koordynującego projekt budowlany budynku wielorodzinnego.
Inżynier budownictwa – projektant zależnie od swojej specjalizacji współpracuje z architektem w zakresie tworzenia planu konstrukcji i instalacji w budynkach. Przy obiektach inżynieryjnych, takich jak drogi, rurociągi, wieże, kominy, maszty – nie ma w swoim zespole projektanta architektonicznego. Inżynier budownictwa specjalności konstrukcyjno-budowlanej może być projektantem koordynującym cały proces budowlany, jeśli posiada uprawnienia budowlane projektowe.
Specjalista od aranżacji wnętrz pomoże Wam natomiast urządzić przestrzeń mieszkania, biura czy obiektu komercyjnego, dbając o optymalny wybór kolorystyki, mebli i dodatków. Tu nie są wymagane uprawnienia budowlane. Wskazane jednak, aby projekty wnętrz wykonywali architekci, którzy sporządzają projekty budowlane budynków. Ich wiedza o projekcie oraz ogólna techniczna dają większy ogląd na całość budynku i pozwalają na sprawniejszy proces.
Poszukujecie rzetelnego architekta bądź inżyniera budownictwa oraz projektanta, a może interesuje Was współpraca z firmą zatrudniającą obu zawodowców? Zachęcamy do kontaktu z zespołem Zarzycki Konstrukcje Budowlane, który oferuje profesjonalne wsparcie inwestorów na każdym etapie – planowania budowy oraz w trakcie prowadzonych prac.
Najnowsze komentarze